Atopowe zapalenie skóry – objawy u dzieci i dorosłych. Jak leczyć AZS?
Przewlekły, nawracający przebieg AZS, obciążenie finansowe oraz zaangażowanie całej rodziny w proces leczenia ogromnie obniżają jakość życia pacjentów i ich rodzin. Choroba ta może powodować absencję w pracy i szkole oraz przekładać się na unikanie kontaktów społecznych. AZS występuje nawet 3-krotnie częściej w krajach uprzemysłowionych, dotykając około 20% dzieci i 1- 3% dorosłych na całym świecie. Jak leczyć atopowe zapalenie skóry?
Co to jest atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry (w skrócie AD lub AZS) jest przewlekłą, nawracającą chorobą zapalną skóry. Występuje głównie wśród dzieci, z częstością sięgającą ~20%. Cechą charakterystyczną AD jest utrzymujący się świąd skóry.
Atopowe zapalenie skóry – przyczyny
Atopowe zapalenie skóry jest spowodowane złożoną interakcją zmienionej odpowiedzi immunologicznej, mutacji genów naskórka i czynników środowiskowych, które niszczą naskórek, powodując intensywnie swędzące zmiany skórne. Powtarzające się drapanie uruchamia samonapędzający się cykl swędzenia i drapania, który może mieć znaczący wpływ na jakość życia pacjenta.
Jak wygląda atopowe zapalenie skóry?
- Obraz kliniczny obejmuje wykwity przypominające wyprysk, takie jak rumień, grudki, zmiany wysiękowe o określonej lokalizacji, w zależności od wieku pacjenta (niemowlę, dzieciństwo i wiek dorosły) oraz różnego stopnia suchości skóry.
- Długotrwały przebieg choroby, drapanie, przewlekłe lub nawracające stany zapalne powodują pogrubienia skóry i zliszajowacenie.
- Nieodłącznym objawem AZS jest utrzymujący się świąd skóry, który utrudnia codzienną aktywność, powoduje bezsenność i zaburzenia snu.
Atopowe zapalenia skóry u niemowląt
- W okresie niemowlęcym atopowe zapalenie skóry rozpoznaje się zazwyczaj po urodzeniu, ponieważ suchość skóry pojawia się wcześnie i może obejmować całe ciało (zwykle z wyłączeniem okolicy pieluszki)
- Pierwszym objawem w okresie niemowlęcym jest rumieniowo-grudkowa wysypka skórna, która może obejmować zmarszczki, zwłaszcza z przodu łokcia i za kolanem. Ta plamista wysypka może przechodzić w zaczerwienienie, łuszczenie się i wysięk obejmujący policzki, czoło, skórę głowy, podbródek i za uszami.
- Z biegiem czasu zmiany mogą rozprzestrzenić się na podudzia i potencjalnie zająć dowolne miejsce na ciele.
- U niemowląt drapanie może pojawić się bardzo wcześnie. Nadmierne tarcie lub drapanie może powodować nadżerki w postaci strupów, zadrapania, a w konsekwencji rozwój wtórnych infekcji.
Atopowe zapalenie skóry u dzieci
- AZS jest jedną z najczęstszych chorób skóry wieku dziecięcego. Choroba rozwija się w 50–60% przypadków w ciągu pierwszego roku życia, a u 90% pacjentów – do piątego roku życia.
- W dzieciństwie suchość skóry jest często uogólniona i powoduje szorstką, łuszczącą się lub popękaną skórę.
- Lichenizacja, czyli pogrubienie skóry zwykle występuje u starszych dzieci i dorosłych. Jest charakterystyczna dla powtarzającego się pocierania skóry i występuje głównie w fałdach, wypukłościach kostnych i na czole.
- Bladość twarzy jest częsta, a wokół oczu pojawia się rumień i łuszczenie.
- Często dotknięte są zmarszczki zgięciowe (szczególnie dół łokciowy i podkolanowy) oraz fałdy na pośladkach i udach.
- Występują również zadrapania i strupy, które mogą prowadzić do wtórnych infekcji.
Atopowe zapalenie skóry u dorosłych
- W wieku dorosłym suchość skóry jest bardzo widoczna, a zmiany są bardziej rozproszone.
- Najczęściej choroba manifestuje się w postaci suchej, łuszczącej się twarzy z towarzyszącym rumieniem.
- Podobnie jak w przypadku AD w dzieciństwie, może występować zliszajowacenie.
Czy atopowe zapalenie skóry jest wyleczalne?
Niestety jak dotąd nie znaleziono leku, który umożliwi całkowite wyleczenie atopowego zapalenia skóry. Jest to choroba na całe życie.
Atopowe zapalenie skóry – leczenie
Pytanie, co na atopowe zapalenie skóry, jest zadawane od dawna. Niestety nie jest możliwe wyleczenie przyczyny choroby. Terapia atopowego zapalenia skóry polega jedynie na łagodzeniu i wyciszeniu objawów.
- Emolienty stanowią podstawową terapię w przypadku nawrotów i podtrzymania atopowego zapalenia skóry.
- Pacjentom z AD zaleca się kąpiel raz dziennie w letniej wodzie, trwającą od 5 do 10 minut. Nie powinno używać się środków myjących, które zawierają mydło.
- W przypadku nawrotów atopowego zapalenia skóry leczenie pierwszego rzutu stanowią miejscowe kortykosteroidy. Można stosować je także w połączeniu z pimekrolimusem i takrolimusem.
- Fototerapia ultrafioletowa jest bezpieczną i skuteczną metodą leczenia umiarkowanego oraz ciężkiego atopowego zapalenia skóry. Terapię tę stosuje się, gdy leczenie pierwszego rzutu okaże się nietrafione.
- W leczeniu wtórnych infekcji skórnych skuteczne będą antybiotyki przeciwgronkowcowe.
- Nie zaleca się stosowania doustnych leków przeciwhistaminowych, ponieważ nie zmniejszają one świądu skóry.
- Skuteczne są także nowsze leki m.in. kryzaborol i dupilumab, jednak obecnie są zbyt kosztowne dla większości pacjentów.
Kremy na atopowe zapalenie skóry
Do pielęgnacji chorej skóry powinno się używać jedynie kosmetyków, które są stworzone do tego celu. Takie produkty dermatologiczne są pozbawione składników drażniących atopową skórę. Znajdziemy je m.in. w sprawdzonych aptekach. Kremy na atopowe zapalenie skóry powinny skutecznie zmniejszyć uporczywe objawy choroby oraz przywrócić skórze jej naturalny wygląd i elastyczność. Ich zadaniem jest nawilżenie skóry; ukojenie pieczenia, podrażnień, swędzenia czy nawet bólu. Chorzy najczęściej chwalą sobie kremy natłuszczające z wazeliną, glicerolem, tlenkiem cynku czy kwasem hialuronowym.