Szkarlatyna u dzieci – jak z nią walczyć?

Szkarlatyna jest powszechnie występującą chorobą zakaźną. Na częste zachorowania narażone są szczególnie dzieci chodzące do żłobka, przedszkola albo posiadające starsze rodzeństwo, ponieważ głównym źródłem zakażenia jest kontakt z innymi dziećmi. Dane epidemiologiczne pokazują, że w całym 2022 roku na szkarlatynę zachorowało 12 628 osób, podczas gdy rok wcześniej było to zaledwie 2649 przypadków.

Co to jest szkarlatyna? Szkarlatyna – co to?

Szkarlatyna (płonica) jest jedną z najczęstszych chorób zakaźnych u dzieci. Bakterią wywołującą infekcję jest Streptococcus pyogenes (paciorkowiec beta-hemolizujący), który wytwarza endotoksynę odpowiedzialną głównie za skórne objawy zakażenia. Płonica charakteryzuje się wysypką, która towarzyszy bakteryjnemu zapaleniu gardła. Jest to blednąca, grudkowa zmiana skórna, klasycznie opisywana jest jako wysypka „papieru ściernego”.

Czy szkarlatyna jest zaraźliwa?

Szkarlatyna jest zakaźną chorobą, która może występować w każdym wieku. Jednak najczęściej chorują na nią dzieci w wieku 5-15 lat. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową. Wystarczy, że chora osoba zakaszle, kichnie lub będzie rozmawiać z kimś bardzo blisko. Do takiej infekcji może dojść także przez bezpośredni kontakt z chorym oraz przez styczność z wydzieliną z nosa lub gardła chorego. Paciorkowiec u dzieci przenosi się najczęściej poprzez dotykanie tych samych przedmiotów (np. zabawek czy klamek).

Objawy szkarlatyny u dzieci

Szkarlatyna jest zazwyczaj związana z ostrym zapaleniem gardła. W rezultacie podobnie jak angina rozwija się szybko i gwałtownie.

Do pierwszych objawów infekcji paciorkowcem należą: ból gardła i ból podczas połykania, wysoka temperatura, kaszel, wymioty, nudności, osłabienie, bóle głowy oraz biały nalot na języku (w kolejnych dniach choroby język zmienia kolor na malinowy). Gardło jest żywoczerwone, a węzły chłonne szyjne stają się bolesne i powiększone. Zwykle w kolejnej dobie pojawia się szkarłatnoczerwona i bardzo drobna wysypka.

Jeśli nie ma zapalenia gardła, źródłem infekcji może być rana lub zakażone oparzenie. Obydwa wektory infekcji mogą powodować szkarlatynę i nie można ich od siebie odróżnić.

Szkarlatyna – objawy u dorosłych

Objawy szkarlatyny u dorosłych są bardzo podobne do tych, które występują u dzieci. U pacjentów głównie pojawia się wysoka gorączka, która często sięga powyżej 40 stopni Celsjusza. Podobnie jak u dzieci może wystąpić wysypka, kaszel, osłabienie bóle gardła i głowy itp. W skrajnych przypadkach endotoksyna produkowana przez paciorkowca może uszkodzić mięsień sercowy, wątrobę lub nerki.

Szkarlatyna – wysypka

Sama wysypka jest blednącą, grudkową zmianą skórną, która często przypomina papier ścierny. Jeśli wykwity są bardzo nasilone i zlewają się, skóra przypomina barwą gotowanego homara. Warto również zauważyć, że nie ma żadnych pęcherzyków ani krost. Wysypka pojawia się w ciągu 2–3 dni po zakażeniu, ale może wystąpić z opóźnieniem do 7 dni.

W pierwszej kolejności atakuje tułów, pachy i pachwiny, a następnie rozprzestrzenia się na kończyny. Zwykle oszczędza dłonie i podeszwy. Okolica ustna również zostaje oszczędzona, przez co staje się blada. Gdy początkowa wysypka zacznie ustępować, może wystąpić okres złuszczania, który w niektórych przypadkach może trwać do dwóch tygodni.

Szkarlatyna – szczepienie

Niestety, nie istnieje szczepionka chroniąca nas przed szkarlatyną. Aby zminimalizować ryzyko zakażenia, należy przestrzegać zasad higieny osobistej oraz unikać kontaktu z osobami chorymi.

Szkarlatyna – leczenie

Ze względu na to, że szkarlatyna jest spowodowana infekcją wywołaną przez Paciorkowce grupy A (GAS), leczy się ją antybiotykami. Lekiem pierwszego rzutu jest penicylina lub amoksycylina. Jeśli osoba dotknięta chorobą ma alergię na penicylinę, można zastosować cefalosporynę pierwszej generacji, klindamycynę lub erytromycynę. Czas antybiotykoterapii zwykle trwa od 10-14 dni. Stosowanie antybiotyków zmniejszyło zachorowalność i śmiertelność na szkarlatynę w porównaniu z początkiem XX wieku, kiedy śmiertelność wynosiła około 30%.

Szkarlatyna – jak długo zostawić dziecko w domu?

Chory na szkarlatynę przestaje być zaraźliwy dla otoczenia po jednej dobie właściwej antybiotykoterapii. Jeżeli dzieci były właściwie leczone, po 3 dobach terapii nie są infekcyjne dla innych. Dziecko, które nie gorączkuje i czuje się dobrze może bezpiecznie wychodzić z domu.