Tętniak aorty brzusznej - objawy, przyczyny, leczenie

Tętniaki aorty są częstą chorobą naczyniową, która może obejmować każdą część głównej tętnicy organizmu człowieka. W zależności od wielkości mogą stanowić stan zagrażający życiu. Według statystyk w Polsce częstość występowania tętniaków aorty szacuje się na 4–7,6% u mężczyzn po 65. roku życia (u kobiet 4–8 razy rzadziej), a do pęknięcia tętniaków aorty brzusznej dochodzi u 4–13 na 100 000 osób. Tętniak aorty brzusznej: objawy, przyczyny i sposoby leczenia - doradzamy.

Tętniak aorty - co oznacza ta diagnoza?

Średnica zdrowej aorty blisko serca mierzy zwykle do 40 mm. Im dalej od serca tym średnica maleje. O tętniaku aorty możemy mówić, kiedy aorta jest lokalnie powiększona o co najmniej 50%. Głównymi lokalizacjami tętniaków są okolice brzuszne, piersiowe i piersiowo-brzuszne. Jednak tętniaki aorty brzusznej są znacznie częstsze niż inne tętniaki. Mimo, że tętniaki mają ze sobą wiele wspólnych cech to diagnozujemy je jako odrębne jednostki chorobowe.

Dlaczego tętniak aorty jest groźny?

Nieuniknioną częścią procesu starzenia się jest zmniejszająca się elastyczność aorty, jak i zwiększające się ciśnienie tętnicze. U niektórych ludzi aorta w tym procesie powiększa się o ponad 50% więcej od swojej wartości prawidłowej. Powstaje wtedy tętniak, który objawia się postępującym rozszerzeniem z wysokim ryzykiem zgonu z powodu pęknięcia. Im większy tętniak, tym szybciej rośnie i szybciej ulega pęknięciu.

Jakie są przyczyny powstawania tętniaków?

Najbardziej powszechną przyczyną powstawania tętniaków jest miażdżyca, w której główną rolę odgrywa tak zwany „zły cholesterol” czyli LDL. Gromadząc się w ścianie naczynia powoli formuje blaszkę miażdżycowa, która w konsekwencji powoduje zmiany w budowie ściany naczynia oraz w przepływie krwi. Istnieją również inne przyczyny, lecz są one bardzo rzadkie np. zwyrodnienie ścian naczyń w przebiegu zaburzeń genetycznych, stany zapalne w przebiegu kiły, zapalenia wsierdzia czy sepsy.

Co wpływa na powstawanie tętniaków?

Powstawaniu tętniaków sprzyjają takie czynniki jak:

• proces starzenia się;
• płeć męska;
• miażdżyca;
• palenie papierosów;
• choroby serca;
• nadciśnienie tętnicze;
• występowanie tętniaków aorty w rodzinie;
• hipercholesterolemia;
• obturacyjne choroby płuc.

Tętniak aorty brzusznej - objawy

Tętniak może długo nie dawać żadnych objawów, dlatego zazwyczaj są wykrywane przez przypadek, np. podczas wykonywania badania obrazowego z innego powodu. Pierwszym zauważalnym objawem może być wędrująca skrzeplina tętniaka, która może spowodować zator. W konsekwencji zatkania danego naczynia może wystąpić udar mózgu, zawał nerki, zespół sinych palców, niedokrwienie kończyn dolnych czy jelit. Objawy tętniaka aorty brzusznej występują rzadko.

Tętniak aorty brzusznej – gdzie boli?

Jeżeli jednak się pojawią, chory najczęściej będzie skarżył się na stały, gniotący ból w śródbrzuszu, podbrzuszu czy w okolicach lędźwi.

Tętniak aorty brzusznej - jak wykryć?

Tętniaki aorty brzusznej powyżej 5 cm często są tkliwe, dlatego można wykryć je metodą palpacyjną. Można również usłyszeć w badaniu stetoskopem szmer nad aortą, który świadczy o tętniaku.

Pomocne mogą być badania obrazowe takie jak:

• RTG klatki piersiowej
• echokardiografia
• USG
• angiografia
• angio-MR
• angio-TK
• aortografia
• USG wewnątrznaczyniowe

Jak leczyć tętniaka aorty brzusznej?

Na początku ważne, aby odrzucić wszystkie czynniki negatywnie wpływające na układ sercowo-naczyniowy. Konieczne jest wyrównanie ciśnienia tętniczego oraz zaprzestanie palenia tytoniu. Przed planowanym leczeniem inwazyjnym tętniaka konieczna jest diagnostyka i leczenie ChNS (choroby niedokrwiennej serca). Tętniaka aorty brzusznej o średnicy poniżej 4 cm można leczyć farmakologicznie beta-blokerami. Jednak leki te nie wpływają na częstość pęknięć. Jeżeli tętniak posiada odpowiednie wskazania można go usunąć leczeniem operacyjnym.

Operacja tętniaka aorty brzusznej

Tętniaka aorty brzusznej można operować na dwa sposoby: klasycznie i wewnątrznaczyniowo.

• Klasyczna operacja tętniaka aorty brzusznej zwykle polega na nacięciu powłok brzucha pacjenta i wszczepieniu protezy naczyniowej w miejscu tętniaka.
• Jeżeli spełnione są odpowiednie warunki anatomiczne możliwa jest również metoda wewnątrznaczyniowa, której celem jest wyłączenie tętniaka z krążenia. Polega ona na nacięciu okolicy pachwinowej i wszczepieniu stentgraftu (protezy wewnątrznaczyniowej). Wtedy stent umożliwi przepływ krwi z ominięciem miejsca wybrzuszenia. Operacja trwa zazwyczaj od 4-8 godzin.

Ryzyko operacji tętniaka

Operacja klasyczna aorty brzusznej jest obarczona znacznie większym ryzykiem niż wewnątrznaczyniowa. Rokowanie metodą klasyczną nie wygląda pomyślnie, gdyż od 10-50 % osób umiera, a tylko 30 % z nich przeżywa do 10 lat po zabiegu. Powikłań jest wiele, ale do najczęstszych zalicza się krwawienie mogące wymagać przetoczeń preparatów krwiopochodnych.

Życie po operacji tętniaka aorty brzusznej

Najczęściej po operacji klasycznej występują bóle w jamie brzusznej. Pacjenci skarżą się również na znacznie obniżoną tolerancję bólu oraz niską aktywność społeczną. Po operacji bardzo ważna jest rehabilitacja usprawniająca. Rekonwalescencja trwa około 3 miesiące. Natomiast w przypadku zabiegu wewnątrznaczyniowego powrót do zdrowia wynosi do miesiąca czasu i nie wymaga rehabilitacji.

Bezpośrednio po operacji może wystąpić osłabienie, obrzęki, nudności i wymioty. W obu metodach operacyjnych lekarz może zalecić unikanie zbyt intensywnego wysiłku fizycznego. Korzystna będzie dieta o niskiej zawartości cholesterolu i ograniczenie palenia papierosów. Powrót do pracy będzie zależał od metody zabiegu, czasu rekonwalescencji oraz samopoczucia.

Rozwarstwiający się tętniak aorty

Aorty rozwarstwiająca to rozdacie błony wewnętrznej i przedostanie się krwi do błony środkowej, co będzie skutkowało oddzieleniem błony wewnętrznej od środkowej i przydanki oraz powstanie światła rzekomego aorty. Rozwarstwiania kolejnych odgałęzień aorty może spowodować niedokrwienie narządów. Jest to bezpośrednie zagrożenie dla życia, które nie ma sprecyzowanej przyczyny. Objawy są nagłe i przypominają ból podczas zawału. Jest to zazwyczaj stały ból w klatce piersiowej o charakterze ostrym, kłującym lub rozrywającym. Rozwarstwienie aorty może być przyczyną powstania tętniaka aorty. Jeżeli wystąpią u ciebie te objawy niezwłocznie wezwij pogotowie ratunkowe.

Jak żyć z tętniakiem aorty brzusznej?

Przede wszystkim należy unikać czynników wpływających na powiększenie tętniaka. Nie pal papierosów i znormalizuj swoje ciśnienie tętnicze. Zadbaj o poziom cholesterolu w swoim organizmie. Przydatna również będzie regularna aktywność fizyczna jak i redukcja masy ciała. Pamiętaj o prewencji i regularnie uczęszczaj na badania kontrolne.