Niedoczynność tarczycy - objawy, przyczyny, leczenie

Niedoczynność tarczycy jest częstym stanem niedoboru hormonów tarczycy, który jest łatwo diagnozowany i poddawany procesowi terapeutycznemu. Jednak nieleczona niedoczynność tarczycy jest potencjalnie śmiertelna w ciężkich przypadkach. Według statystyk choroba ta dotyka 1-6% osób w wieku do 60 roku życia, częstość rośnie wraz z wiekiem. Występuje około 5 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Z kolei w Polsce cierpi z tego powodu lub zmagało się z nim 20 % całej populacji.

Praca tarczycy a jej niedoczynność

Przyrost masy ciała, zmęczenie, senność czy uczucie chłodu to objawy często lekceważone przez pacjentów. Mogą one natomiast świadczyć o zaburzonej pracy tarczycy. Gruczoł tarczowy jest odpowiedzialny za wytwarzanie dwóch hormonów trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Są one niezbędne do prawidłowej pracy metabolizmu człowieka. Niedostateczna produkcja tych hormonów w stosunku do potrzeb organizmu będzie manifestowała się spowolnieniem procesów metabolicznych i rozwojem obrzęku śródmiąższowego.

Rodzaje i przyczyny niedoczynności tarczycy

Można wyróżnić trzy rodzaje niedoczynności tarczycy: pierwotną, wtórną oraz trzeciorzędową

• Pierwotna powstaje poprzez uszkodzenie tarczycy. Jej najczęstszą przyczyną jest choroba Hashimoto, ale także niedobór jodu w środowisku, wrodzona niedoczynność tarczycy czy przyjmowanie nieodpowiednich leków.
• Wtórna powstaje w momencie niedoboru bądź braku wydzielania TSH. Spowodowana jest niedoczynnością przysadki np. przy nowotworze okolic siodła tureckiego, chorób zapalnych czy podczas stosowaniu niektórych leków.
• Trzeciorzędowa powstaje na wskutek niedoboru bądź braku tyreoliberyny (TRH) spowodowanego uszkodzeniem podwzgórza np. Przy guzach nowotworowych.

Niedoczynność tarczycy - objawy

Najbardziej wyraźne objawy występują w pierwotnej niedoczynności tarczycy. Wśród najczęstszych z nich wyróżnia się:

• zmniejszona tolerancja wysiłku
• spowolnienie
• łatwe marznięcie
• skóra sucha (w szczególności okolice łokci)
• bradykardia
• niskie tętno
• ciśnienie tętnicze
• zaburzenia miesiączkowania
• matowy głos
• zwiększona skłonność do zaparć.

Czasem mogą też występować stany obniżonego nastroju, depresja czy niestabilność emocjonalna.

Jak rozpoznać niedoczynność tarczycy

W rozpoznaniu niedoczynności tarczycy pomocne mogą być badania hormonalne. Zwiększone stężenie TSH w surowicy występuje w pierwotnej niedoczynności tarczycy, kiedy przysadka mózgowa wydzielając TSH próbuje pobudzić tarczycę do produkcji hormonów.

Przydać się może też badanie USG tarczycy pokazujące rozmiar gruczołu (za mały, prawidłowy, powiększony) oraz ogniska nieprawidłowości. Warto się też dowiedzieć czy w rodzinie występowały choroby tarczycy.

Czy da się wyleczyć niedoczynność tarczycy

Leczenie pierwotnej niedoczynności tarczycy jest konieczne. Najczęściej wiąże się to z przyjmowaniem lewotyroksyny przez całe życie. Leki na niedoczynność tarczycy są najczęściej spotykane pod takimi nazwami handlowymi jak Letrox, Euhyrox N czy Eltroxin. W przypadku zbyt małej podaży jodu warto zastosować jego suplementację. Ma to duże znaczenie, gdyż jod jest wykorzystywany do produkcji dwóch głównych hormonów tego narządu.

Niedoczynność tarczycy dieta – czy jest konieczna

Dieta przy niedoczynności tarczycy nie jest konieczna, lecz może znacznie poprawić komfort życia chorego. Podczas choroby tempo przemiany materii ulega spowolnieniu, przez co mogą wystąpić dodatkowe kilogramy. Jak zatem zadbać o komfort życia i jednocześnie schudnąć podczas niedoczynności tarczycy? Pożądane będzie pobudzenie tempa metabolizmu. Oto kilka porad jak tego dokonać.

1. Jedz regularne posiłki, najlepiej o wyznaczonych porach co 3-4 godziny. Unikaj wieczornego podjadania a, ostatni posiłek zjedz co najmniej 2h przed snem.
2. Postaraj się wypijać co najmniej 2 litry wody na dzień.
3. Zredukuj tłuszcze w diecie. Smażenie i pieczenie możesz zastąpić gotowaniem na parze, duszeniem, pieczeniem w folii aluminiowej oraz grillem.
4. Omijaj w swojej diecie nasyconych kwasów tłuszczowych, które występują m.in w maśle, margarynie, tłustym mięsie. Zastąp je oliwą z oliwek oraz olejami roślinnymi. Wybieraj tylko chude gatunki mięsa i niskotłuszczowe przetwory mleczne.
5. Wprowadź do diety ryby, które zawierają dużą ilość jodu, witaminy D, selenu oraz tzw. dobrych tłuszczy (wielonienasyconych kwasów tłuszczowych).
6. Wyeliminuj cukier pod każdą postacią, oraz unikaj posiłków typu fast food.
7. Jedz produkty z dużą ilością błonnika takie jak migdały, otręby oraz owoce. Błonnik nie tylko pomoże w zaparciach, ale także zapobiegnie nadwadze.
8. Jeśli zmagasz się z nadwagą lub otyłością koniecznie zgłoś się do dietetyka.

Niedoczynność tarczycy w ciąży

Badania przesiewowe w kierunku niedoczynności tarczycy są konieczne u kobiet ze zwiększonym ryzykiem chorób tarczycy planujących ciąże. Ta jednostka chorobowa nie tylko zmniejsza płodność, ale istotnie wpływa na rozwój płodu. Zwiększa ryzyko poronienia, odklejenia łożyska, niedokrwistości, wcześniactwa, krwawień poporodowych, wad wrodzonych i problemów z oddychaniem u płodu oraz obniżyć może także sprawność umysłową dziecka. U kobiet w ciąży należy oznaczyć TSH w okresie 4-8 tygodnia ciąży, stężenie TSH w I trymestrze nie powinno przekraczać 2.5 mlU/l, powyżej tej wartości rozpoznaje się subkliniczną niedoczynność tarczycy. Celem leczenia będzie redukcja poziomu TSH poniżej 2.5 mlU/l u kobiety. Terapia będzie przebiegała tak samo jak w przypadku kobiet nieciężarnych oraz nieplanujących potomstwa.