Zapalenie trzustki - objawy, przyczyny, leczenie

Zapalenie trzustki jest poważnym schorzeniem, które niesie za sobą znaczne obciążenie chorobowe. Może wiązać się z miejscowym lub ogólnoustrojowym stanem zapalnym. Powikłania chorej trzustki prowadzić mogą nawet do śmierci. Zapalenie trzustki: objawy, przyczyny i leczenie schorzenia - doradzamy.

Rodzaje zapaleń trzustki

Proces zapalny obejmujący trzustkę, można podzielić na ostry lub przewlekły.

Ostre zapalenie trzustki (OZT)

Jest to stan w którym dochodzi do przedwczesnej aktywacji proenzymów trzustki, co w konsekwencji powoduje uszkodzenia różnego stopnia pobliskich tkanek, czasem dalszych narządów. Występują dwa rodzaje OZT - śródmiąższowe obrzękowe zapalenie trzustki, w którym nie dochodzi do martwicy tkanek trzustki oraz martwicze zapalenie trzustki, w którym do owej martwicy dochodzi. Szacuje się, że OZT objawia się z częstotliwością 20-30 przypadków na 100 tys. populacji.

Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT)

Występuje poprzez nawroty zapalenia, które prowadzą do zastąpienia miąższu narządu tkanką łączną, co powoduje niewydolność zewnątrz- i wewnątrz wydzielnicza. Według statystyk PZT występuje u 0,04–5% populacji.

Autoimmunologiczne zapalenie trzustki (AZT)

Jest to odrębną postać zapalenia trzustki. Wyróżnia się II typy AZT.

Typ I Jest to proces autoimmunologiczny tzw. choroba zależna od IgG4. AZT towarzyszy wysokie stężenie IgG4. Zazwyczaj dochodzi do zajęcia przez proces zapalny innych narządów. Typ II Choroba obejmuje tylko trzustkę, a stężenie IgG4 jest na poziomie prawidłowym.

Charakterystycznym objawem jest żółtaczka zaporowa, która powstaje poprzez zwężenie przewodu żółciowego, które wynika z obrzęku stanu zapalnego głowy trzustki. Leczenie AZT polega na kortykoterapii.

Zapalenie trzustki - przyczyny

Przyczyny stanu zapalnego trzustki różnią w zależności od jej rodzaju.

• W OZT najczęstszymi przyczynami są: choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych oraz nadużywanie alkoholu. Oprócz tego rzadszymi przyczynami są: idiopatyczne, jatrogenne, hipertriglicerydemia, wady wrodzone np. dwudzielna trzustka, nadczynność przytarczyc, uraz jamy brzusznej, pasożyty, zakażenia wirusowe, uwarunkowania genetyczne, choroby autoimmunologiczne (toczeń rumieniowaty, zespół Sjogrena) oraz niektóre leki takie jak glikokortykosteroidy.
• Natomiast w PZT przyczynami są przede wszystkim: alkohol, palenie tytoniu, hiperkalcemia, hipertriglicerydemia, przewlekła niewydolność nerek, idiopatyczne, uwarunkowania genetyczne, autoimmunologiczne, toksyny, leki takie jak fenacetyna, choroby naczyń, nawracające OZT, wady wrodzone np.dwudzielna trzustka oraz dystrofia ściany dwunastnicy.

Zapalenie trzustki - objawy

1. Ból brzucha (zazwyczaj lewy górny kwadrant/nadbrzusze) w OZT jest nagły i bardzo silny, natomiast w PZT występuje stale lub okresowo z różnym natężeniem, może promieniować do pleców. Autoimmunologiczne zapalenie trzustki charakteryzuje się często bezbólowym przebiegiem.
2. Oprócz bólu w ostrym zapaleniu trzustki może wystąpić gorączka, nudności, wymioty, osłabienie perystaltyki, intensywne napięcie powłok brzucha, opór w nadbrzuszu, tachykardia, zaburzenia świadomości, hipotensja, wysięk w jamie płucnej. Zdarzają się również zmiany skórne w postaci zaczerwienionej twarzy bądź sinicy twarzy i kończyn.
3. Objawy chorej trzustki w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki to głównie: wzdęcia, objawy dyspeptyczne, osteoporoza, nieprawidłowa tolerancja glukozy, zaburzenia wchłaniania, skłonność do hiperglikemii oraz alkoholizmu. Po upływie czasu pojawić się może zewnątrz- wewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki oraz niedożywienie.

Zapalenie trzustki - leczenie

• leczenie zachowawcze: intensywne nawadnianie, zwalczanie bólu, leczenie żywieniowe, antybiotykoterapia
• leczenie inwazyjne: ECPW ze sfinkterotomią, cholecystektomia (usunięcie pęcherzyka żółciowego) oraz leczenie w przypadku zakażonej martwicy OZT
• PZT
• leczenie przyczynowe możliwe tylko w przebiegu autoimmunologicznego zapalenia trzustki
• leczenie objawowe: zapobieganie bólowi, uzupełnianie niedoboru enzymów, normalizacja zaburzeń metabolizmu węglowodanów, zapobieganie niedożywieniu oraz leczenie powikłań
• leczenie zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki: terapia substytucja enzymami trzustki oraz uzupełnianie niedoboru witam A i D w biegunce tłuszczowej.
• leczenie wewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki: zdrowy tryb życia, aktywność fizyczna, zaprzestanie picia alkoholu oraz palenia papierosów oraz zmniejszenie ryzyka hipoglikemii
• leczenie inwazyjne obejmuje usunięcie złogów z przewodu trzustkowego, wprowadzenie stentów, sfinktererotomia, leczenie zwężenia przewodu żółciowego i torbieli rzekomych, zabiegi resekcyjne, dekompresja lub mieszane techniki operacyjne.

Leki na zapalenie trzustki

Ostre zapalenie trzustki leki przeciwbólowe: metamizol (Pyralgin), tramadom (Poltram), buprenorfina(Bunondol), petydyna(Dolcontral) oraz bupiwakaina.

Przewlekłe zapalenie trzustki leki przeciwbólowe: paracetamol, tramadol (Poltram), pregabalin oraz leki przeciwdepresyjne. Unikaj stosowania NSLPZ.

Ostre zapalenie trzustki - rokowania

Pacjenci często zadają sobie pytanie „Czy ostre zapalenie trzustki jest wyleczalne?” Łagodna postać OZT dobrze rokuje i często ustępuje w przeciwieństwie do jej ciężkiej postaci.

W przebiegu ostrego zapalenia często dochodzi do wielu powikłań takich jak niewydolność nerek, układu krążenia oraz oddechowa. Nie umiera się bezpośrednio od OZT, jednak od jego powikłań. Ta choroba trzustki w 10% kończy się zgonem chorego.

Czy przewlekłe zapalenie trzustki jest wyleczalne?

Poważny problem z trzustką jakim jest PZT powoduje nieodwracalne zmiany w jej strukturze oraz miąższu. Co oznacza, że niestety nie jest możliwe jej wyleczenie. Szacuje się, że u pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki (trwającym 20 lat) rozwinie się rak trzustki. Natomiast 70 % chorych z PZT przeżywa 10 lat, a 45% - 20 lat.

Przewlekłe zapalenie trzustki - dieta

1. Przestrzegaj zasad prawidłowego żywienia.
2. Ogranicz spożywanie pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym.
3. Zaprzestań palić papierosy i spożywać alkohol.
4. Spożywaj taką ilość tłuszczy, aby nie doszło do biegunki tłuszczowej.
5. Unikaj produktów zawierających dużą ilość błonnika (np. pieczywo razowe)

Ostre zapalenie trzustki - dieta

1. Spożywaj regularnie 4-5 razy dziennie posiłki.
2. Wprowadź do swojego życia dietę lekkostrawną.
3. Ogranicz w swojej diecie tłuszcz.
4. Potrawy smażone zastąp gotowaniem na parze, na wodzie, pieczeniem w folii.
5. Spożywaj chude mięso oraz niskotłuszczowe produkty mleczne (np. drób)
6. Unikaj produktów zawierających dużą ilość błonnika (np. gruboziarniste kasze)
7. Suplementów witaminy A, D, E, K oraz z grupy B.