Pokrzywka u dzieci i dorosłych - objawy i leczenie

Hipokrates, grecki lekarz nazywany również „ojcem medycyny” jako pierwszy zajął się medycznym terminem pokrzywki. Określił ją terminem knidosis (gr. knido – pokrzywa), co wynikało z podobieństwa wykwitów do tych, które pojawiają się po kontakcie z pokrzywą zwyczajną. Wyjaśniamy jak wygląda pokrzywka u dzieci i osób dorosłych oraz jak łagodzić jej objawy.

Co to jest pokrzywka?

Pokrzywka na ciele to jednostka chorobowa, w której występują charakterystyczne bąble spowodowane podrażnieniem warstw skóry. Powstaje na skutek obrzęku skóry właściwej poprzez zwiększoną przepuszczalność, rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz wysięk osocza do przestrzeni międzykomórkowej. Wymienione zmiany naczyń krwionośnych wynikają z działania mediatorów uwalnianych z mastocytów oraz granulocytów zasadochłonnych. Głównym mediatorem jest histamina, która wpływa na regulację odpowiedzi immunologicznej.

Pokrzywka - objawy

Jak wygląda pokrzywka? To charakterystyczny obraz. Bąble mogą być blade, różowe lub czerwone o rożnej wielkości (zwykle 1-2 cm). Mogą łączyć się wspólnie i tworzyć coraz to większa pokrzywkę. Najczęściej występuje: pokrzywka na twarzy, pokrzywka na ciele oraz pokrzywka na dłoniach. Oprócz silnego uczucia świądu i pieczenia może wywoływać objawy z innych układów. Możesz doświadczyć wtedy zawrotów głowy, skurczy żołądka, obrzęku lub problemów z oddychaniem.

Podział pokrzywki

Pokrzywkę możemy podzielić ze względu na etiologię oraz na czas trwania objawów.

Ze względu na etiologię:

• pokrzywki indukowane
• pokrzywki samoistne

Ze względu na czas trwania objawów:

• ostra (do 6 tygodni)
• przewlekła (powyżej 6 tygodni):
• spontaniczna
• wywołana

Czas trwania pokrzywki jest indywidualny.

Pokrzywka - przyczyny

Pokrzywki indukowane: wzmożony dermografizm, zimno, opóźniony ucisk, ciepło, wibracje, światło UV, słońce, wzrost temperatury ciała, lateks, pot, pokarmy (np. orzechy) i substancje chemiczne.

Inne rodzaje pokrzywki: pokarmowe (alergiczne i niealergiczne), polekowe, alergeny wziewne, po ugryzieniu przez owada, w przebiegu zakażenia (zwłaszcza pasożytnicze), przewlekła choroba autoimmunologiczną, choroba posurowicza, ciąża, nowotwór złośliwy, nadczynność tarczycy oraz rzadkie choroby genetyczne.

Poszczególne rodzaje pokrzywek

Wyróżnia się następujące rodzaje pokrzywek:

Pokrzywka stresowa

Zdecydowanie stres możemy zaliczyć do czynników zaostrzających pokrzywkę, ponieważ uwalniane są wtedy neuropeptydy ze skóry, które wzmagają objawy choroby.

Pokrzywka cholinergiczna

Ta pokrzywka występuje, kiedy pacjent jest nadmiernie wrażliwy na pot oraz acetylocholinę, która oddziałowując na gruczoły potowe powoduje dolegliwości skórne.

Pokrzywka cieplna

Jest to rodzaj pokrzywki fizykalnej rzadko występujący. Charakterystyczne bąble pojawią się po nagrzaniu danej części ciała do ponad 40 stopni Celsjusza przez ponad 5 minut.

Pokrzywka słoneczna

Jest to nawracająca forma pokrzywki, która powstaje w wyniku nadwrażliwości na promienie słoneczne.

Pokrzywka naczyniowa

Jest jednym z podtypów leukocytoklastycznego zapalenia naczyń w skórze. Jej przyczyna może być idiopatyczną bądź powstawać przez choroby tkanki łącznej, nadwrażliwość na dany lek oraz nowotwór. Oprócz bąbli pokrzywkowych może wystąpić gorączka; bóle stawów, mięśni oraz złe samopoczucie.

Pokrzywka u dzieci

Pokrzywka u dzieci to często spotykane zjawisko. Zazwyczaj ma charakter ostry, ponieważ powstaje nagle i znika po kilku godzinach. Przyczyny, objawy oraz postawienie diagnozy u dzieci są identyczne jak dla dorosłych. Najczęściej występuje pokrzywka idiopatyczna, czyli taka, której przyczyny nie da się rozpoznać. Pokrzywka alergiczna u dzieci występuje rzadziej i zazwyczaj jest wywołana danym pokarmem oraz lekami. Mogą również pojawić się pokrzywki fizyczne. Należy unikać wtedy czynnika wyzwalającego pojawienie się dolegliwości skórnych.

Rozpoznanie pokrzywki

Bąble pokrzywkowe zazwyczaj są typowe dla tej jednostki chorobowej. Mimo tego, ustalenie przyczyny pokrzywki przewlekłej udaje się rozpoznać u zaledwie 20% chorych. Bardzo ważny w diagnostyce pokrzywki jest wywiad lekarski z pacjentem. Niezbędne są informacje o lokalizacji, częstości występowania, wielkości oraz czasie zaniku bąbli. Badania pomocnicze w diagnostyce pokrzywki to przede wszystkim: badania krwi, testy skórne punktowe, oznaczanie swoistych IgE, testy skórne płatkowe, testy prowokacyjne (zadrapanie skóry, z lodem, z mokrym okładem, uciskowe, wibracyjne, wysiłkowe, świetlne, z pokarmami i lekami), test z własną surowicą chorego oraz biopsja skóry.

Pokrzywka - leczenie

Należy unikać czynnika powodującego pokrzywkę (U wielu osób nie da się rozpoznać przyczyny pokrzywki). Wyeliminować również należy czynniki nasilające pokrzywkę np. NLPZ, alkohol czy stres. Jeżeli pokrzywka ma charakter wtórny, należy zacząć leczyć chorobę podstawową. Leczenie farmakologiczne obejmować będzie leki przeciwhistaminowe m.in. bilsatyna, lewocetyryzyna, cetyryzyna, rupatadyna. W większości przypadków stosujemy H1- bloker niepowodujący senności. Możemy również zastosować inne leki takie jak cyklosporyna, montelukast, GKS oraz przeciwciała monoklonalne przeciwko IgE. Natomiast najpopularniejsze leki na pokrzywkę bez recepty to: Zyrtec, Dasergin, Allertec, Lirra, Amertil.

Czym smarować pokrzywkę?

Najczęściej używane są kremy bądź maści z lekiem przeciwhistaminowym lub glikokortykosteroidem oraz pasty z tlenkiem cynku. Popularnym lekiem, który łagodzi świąd skóry jest Fenistil w żelu.

Czy pokrzywka jest zaraźliwa?

Nie da się zarazić pokrzywką od drugiej osoby, dlatego również nie są konieczne izolacje chorych.

Co zrobić, gdy wystąpi pokrzywka?

Niezwłocznie należy zgłosić się do lekarza w celu diagnostyki choroby. Jeśli, oprócz bąbli wystąpi obrzęk naczynioruchowy lub inne niepokojące objawy takie jak problemy z oddychaniem koniecznie wezwij pogotowie ratunkowe! W taki sposób może objawiać się wstrząs anafilaktyczny, który jest reakcją zagrażającą naszemu życiu.