Objawy padaczki - jak je rozpoznać

Padaczka zwana także epilepsją jest powszechnie występującym schorzeniem, które dotyka ludzi w każdym wieku i powodem konsekwencji społecznych, behawioralnych, zdrowotnych, ekonomicznych dla pacjentów i ich rodzin. Szacuje się, że na całym świecie jest ponad 50 milionów ludzi dotkniętych padaczką. Aż 80% z nich mieszka w krajach o niskim lub średnim dochodzie. Jakie są objawy padaczki i jak na nią reagować?

Co to jest padaczka

Epilepsja jest przewlekłym zaburzeniem neurologicznym charakteryzującym się nagłymi i nawracającymi napadami aktywności elektrycznej w mózgu. Ta nieprawidłowość prowadzi do krótkotrwałych zmian zwanych drgawkami. Obecnie wiadomo, że owe napady są wynikiem szybkiego i nadmiernego rozładowania neuronów.

Przyczyny padaczki

Etiologia tej choroby neurologicznej nie została do końca poznana, przez co przyczyny padaczki u wielu chorych pozostają tajemnicą. Do czynników, które mogą przyczynić się do rozwoju epilepsji u dorosłych należą: czynniki genetyczne, choroby neurologiczne, malforacje naczyniowe w obrębie mózgu, nowotwory, urazy głowy, udar oraz guzy mózgu.

Objawy padaczki

Napady padaczki przebiegają w różny sposób w zależności od ich rodzaju. Charakterystycznym objawem choroby są drgawki i drżenie mięśni, a dodatkowo może wystąpić przyśpieszona akcja serca, wyprężenie ciała, gwałtowne ruchy, utrata przytomności, przegryzienie języka, piana z ust, krzyk, mimowolne oddanie moczu, pocenie się, zwrot gałek ocznych i głowy. Atak nie ma określonego czasu, ale zwykle trwa 2-3 minuty. U niektórych pacjentów napad padaczkowy może nie objawiać się drgawkami, a utrudnionym kontaktem z otoczeniem.

Rodzaje padaczek

1. Padaczki idiopatyczne czyli uwarunkowane genetycznie.
2. Padaczki objawowe występują, gdy znana jest przyczyna choroby np. nowotwór.
3. Padaczki kryptogenne charakteryzują się cechami objawowym, jednak nie można ustalić konkretnej przyczyny.

Klasyfikacja napadów padaczkowych

1. Częściowe (ogniskowe) - czynność napadowa pojawia się w jednym obszarze mózgu, przebiega bez zaburzeń świadomości
2. Złożone (zaburzenia świadomości)
3. Wtórnie uogólnione (występuje, gdy napad rozszerza się na cały mózg, dochodzi do utraty świadomości i drgawek o charakterze grand mal)
4. Proste:

• z objawami autonomicznymi
• z objawami zmysłowymi
• z objawami ruchowymi
• z objawami psychicznymi
• z objawami mieszanymi

5. Uogólnione - czynność napadowa obejmuje cały mózg, zawsze przebiega z utratą świadomości

• petit mal
• miokloniczne (nagłe i silne skurcze mięśni)
• nieświadomości (typu absence, krótkotrwały zanik świadomości)
• kloniczne (drgawki całego ciała)
• toniczne (usztywnienie jednej lub kilku części ciała)
• atoniczne (nagły zanik napięcia mięśniowego)
• grand mal (toniczno-kloniczne, krzyk, skurcze mięśni ciała, ślinotok, przegryzanie języka, usztywnienie ciała, gwałtowne ruchy, zwrot gałek ocznych i głowy)

Padaczka u dzieci

Objawy padaczki u dzieci mogą być zróżnicowane. Zwykle napady zaczynają się ogniskowo i pojawiają się jedynie drobne zmiany takie jak drganie palca czy chwilowe zamyślenie. Jednak gdy napad rozprzestrzeni się na cały mózg to dojdzie do utraty świadomości i drgawek. Dziecko podczas ataku ma także zaburzone odbierania bodźców, dlatego brak reakcji dziecka może świadczyć o chorobie. Przyczyną epilepsji u dzieci mogą być uszkodzenia mózgu podczas porodu, wady wrodzone, infekcje matki w trakcie ciąży, stwardnienie guzowate, czynniki genetyczne, a nawet uraz głowy. Ważne, aby być czujnym nawet przy najmniejszych zmianach u dziecka, które mogą świadczyć o padaczce.

Atak padaczki

Atak padaczki podczas snu zwykle występuje w postaci czołowej o charakterze idiopatycznym lub objawowym. Najczęściej objawia się u dzieci poprzez drgawki ciała, zaciskanie dłoni, ruch pedałowania, skręcanie miednicy czy podkurczanie kolan do brody. Napady te są krótkie i trwają zwykle 30-50 sekund, ale pojawią się każdej nocy. Natomiast stan świadomości jest zachowany.

Padaczka - objawy przed atakiem

Atak padaczki może wyprzedać tak zwana „aura” , która z reguły trwa tylko kilkadziesiąt sekund. Niektórzy chorzy wtedy odczuwają nieprzyjemny zapach/smak, lęk, zawroty głowy, zdezorientowanie, drętwienie i mrowienie kończyn, mdłości, ścisk w żołądku, uczucie „guli w gardle”, „deja vu” oraz postrzeganie miejsc bądź osób jakby widzieli je po raz pierwszy.

Samopoczucie po ataku padaczki

Zwykle chorzy po ataku padaczkowym są zmęczeni, senni oraz skarżą się na ból mięśni i głowy. W przypadku nieskutecznie leczonej padaczki u ponad 40% chorych występuje także depresja ponapadowa.

Co wywołuje atak padaczki

U większości osób atak epilepsji powstaje nagle i bez konkretnej przyczyny. Jednak w niektórych przypadkach znane są prowodery i mogą to być bodźce zewnętrzne takie jak alkohol, migające światło, brak snu, zmęczenie, stres, infekcje, nagły dźwięk, bodźce świetlne, nadmierny wysiłek fizyczny i psychiczny. Z drugiej strony budzi się pytanie „Jak zapobiegać atakom padaczki?” Jeżeli napady epilepsji nie są samoistne to podstawową zasadą w zmniejszaniu ryzyka ich wystąpienia jest unikanie bodźców, które je wywołują.

Atak padaczki - jak zareagować

Na świecie choruje ponad 50 mln ludzi na padaczkę, dlatego tak ważna jest znajomość zasad pierwszej pomocy.

1. Nie opuszczaj osoby, która ma napad padaczkowy.
2. Jeżeli możesz zmierz czas trwania ataku.
3. Usuń wszystkie przedmioty, które mogą powodować obrażenia.
4. Podczas ataku chroń głowę i kręgosłup przed urazami.
5. Zapewnij komfort choremu.
6. Nie ruszaj osoby z atakiem. (chyba, że znajduje się w niebezpiecznej pozycji)
7. Nie powstrzymuj drgawek ani nie krępuj ruchów chorego.
8. Nie wkładaj przedmiotów pod jego głowę.
9. Poluzuj kołnierzyk lub rozwiąż krawat chorego.
10. Nie otwieraj na siłę zaciśniętej szczęki.
11. Podczas ataku nie rób sztucznego oddychania.
12. Nie wkładaj nic do ust chorego.
13. Nie szarp osoby z atakiem.
14. Nie podawaj także żadnych płynów.
15. Po ataku ułóż go w pozycji bezpiecznej, umieść jego głowę na poduszkę, kontroluj oddech i daj mu odpocząć.
16. Pozostań z chorym do momentu, kiedy odzyska w pełni świadomość.
17. Niezwłocznie wezwij pomoc, jeżeli: atak trwa dłużej niż 5 minut, utrata przytomności utrzymuje się kilka minut po zakończeniu ataku, oddech lub stan świadomości nie powracają, osoba ma wysoką gorączkę, chory czuje się wyczerpany, kobieta jest w ciąży, chory ma cukrzycę, doszło do skaleczenia, to pierwszy atak u tej osoby.

Padaczka - leczenie

Niestety padaczka jest chorobą niewyleczalną i można jedynie zapobiegać wystąpieniu napadów. Najczęstszą formą leczenia choroby jest terapia farmakologiczna, która ma dwa mechanizmy działania:

• hamuje rozprzestrzenianie się wyładowań neuronów w mózgu
• podnosi próg drgawkowy

Dobór odpowiednich leków przede wszystkim zależy od rodzaju napadów epilepsji. Najcześciej stosowane leki na padaczkę to: karbamazepina, kwas walproinowy, fenytoina, okskarbazepina, fenobarbital, diazepam, klonazepam, pregabalina oraz gabapentyna. W przypadku nie ustąpienia napadów stosuje się inny lek. Natomiast, gdy leczenie farmakologiczne będzie całkowicie nie skuteczne należy rozważyć inne opcje np. stymulacja nerwu błędnego, dieta ketogenna czy operacyjne usunięcie fragmentu mózgu, w którym znajduje się ognisko padaczkowe.