Niedobór witaminy D – objawy, skutki, suplementacja
Witamina D jest jednym z najważniejszych składników odżywczych potrzebnych organizmowi człowieka. Badania epidemiologiczne jasno wykazały korelację pomiędzy witaminą D a wieloma powszechnymi chorobami przewlekłym. Pomimo znanych dietetycznych źródeł witaminy D i roli światła słonecznego w jej wytwarzaniu, wciąż znaczna część populacji ma niewystarczający poziom 25-hydroksywitaminy D w surowicy. Jak temu zapobiegać?
Witamina D – na co pomaga?
Witamina D3 jest organicznym związkiem chemicznym, który odgrywa istotną rolę w regulacji metabolizmu wapnia i fosforu. Zwiększa wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, dzięki czemu nasila powstawanie osteoblastów (komórek budujących kości). Cały ten proces wpływa pozytywnie na rozwój i mineralizację kości. Oprócz tego witamina D3 ma zasadniczy wpływ na kondycję zębów, funkcjonowanie mięśni i układu odpornościowego, podziały komórkowe, przemianę materii oraz aktywność neuronów.
Niedobór D3 – przyczyny
Najczęściej niedobór witaminy D3 pojawia się w organizmie przez niedostateczną podaż witaminy wraz w pokarmem lub gdy nie wychodzimy regularnie na świeże powietrze poddać się ekspozycji na słońce. Optymalny czas to 15 minut dziennie, aby organizm wyprodukował wystarczającą ilość owej witaminy. Właśnie dlatego D3 nazywana jest witaminą słońca. Z tego samego powodu u wielu osób mogą wystąpić niedobory tej witaminy, ponieważ nie wszystkie tereny są w takim samym stopniu dobrze nasłonecznione.
Źródła pokarmowe witaminy D3
Niedobór witaminy D3 można regulować przez odpowiednią dietę. Jednak może ona pokryć jedynie 20% dziennego zapotrzebowania na witaminę D3. Badania wykazują, że w przypadku niewystarczającej syntezy skórnej witaminy D3, nawet najbardziej urozmaicona dieta nie pozwala na pokrycie dziennego zapotrzebowania na tę witaminę.
Najbogatsze źródła witaminy D3 to:
- węgorz świeży - 1200 IU/100 g;
- śledź w oleju - 808 IU/100 g;
- łosoś pieczony - 540 IU/100 g;
- śledź marynowany - 480 IU/100 g;
- sardynki - 200 IU/100 g;
- grzyby shitake - 100 IU/100 g;
- żółtko jaj - 54 IU/100 g;
- dorsz świeży - 40 IU/100 g;
- ser żółty - 7,6-28 IU/100 g;
- mleko krowie - 0,4-1,2 IU/100 g.
Niedobór witaminy D – objawy
Niedobory D3 obserwuje się, gdy stężenie 25-hydroksywitaminy D (25(OH)D), czyli parametru wykorzystywanego do oceny ilości tej witaminy w organizmie człowieka, wynosi poniżej 50 nmol/L. Natomiast, jeżeli występuje deficyt, jej stężenie spada poniżej 25 nmol/L.
Niski poziom witaminy d3 najczęściej manifestuje się poprzez:
- bóle kostno-stawowe
- osłabienie mięśni
- biegunki
- zmęczenie
- dolegliwości nerwicowe
- bezsenność
- nadmierne pocenie się
- zaburzenia widzenia
- zwiększona wrażliwość na ból
- osłabiony układ odpornościowy
- trudności z utratą masy ciała
- utrata apetytu
- wyższe ciśnienie krwi
- zaburzenia równowagi
- wzmożone wypadanie włosów
- bóle głowy
- gorsza kondycja i wydolność fizyczna
- specyficzny posmak w ustach.
Niedobór witaminy D – skutki
Przedłużony brak witaminy D jest powiązany z wystąpieniem wielu poważnych schorzeń. Nie tylko zwiększa ryzyko utraty zdrowia, ale także życia. Choroby powiązane z niskim poziomem witaminy D to m.in: krzywica u dzieci i osteomalacja u dorosłych, schorzenia przyzębia, choroby autoimmunologiczne, choroby sercowo-naczyniowe i metaboliczne, niektóre nowotwory, choroby bakteryjne i układu oddechowego, niektóre schorzenia neurologiczne i psychiczne, w tym schizofrenia.
Ile witaminy D dziennie? Zalecana suplementacja
Dawkowanie profilaktyczne witaminy D3 powinno być dopasowane w zależności od wieku, wagi, nawyków zdrowotnych, ekspozycji na słońce jak i trybu życia. Aktualne badania wykazały, że witaminę należy suplementować przez cały rok, niezależnie od pory roku. W przypadku wystąpienia niedoboru witaminy D należy oznaczyć jej poziom we krwi oraz udać się do lekarza pierwszego kontaktu w celu ustalenia odpowiedniej dawki i postępowania leczenia.
Dawkowanie witaminy D3 prezentuje się następująco:
- 0-6 miesiąc życia – 400 j.m/dobę – od pierwszych dni życia, niezależnie od sposobu karmienia
- 6-12 miesiąc życia – 400-600 j.m/dobę – zależnie od dobowej ilości witaminy D przyjętej z pokarmem
- 1-10 rok życia – 600-1000 j.m/dobę – jeżeli odpowiednia ekspozycja słoneczna nie jest spełniona, u dzieci z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600-4000 j.m/dobę w zależności od stopnia otyłości;
- 11-18 rok życia – 800-2000 j.m/dobę – jeżeli odpowiednia ekspozycja słoneczna nie jest spełniona, u nastolatków z otyłością wymagana jest suplementacja dawce 1600–4000 j.m/dobę, w zależności od stopnia otyłości;
- 19-65 rok życia – 2000 j.m/dobę – jeżeli odpowiednia ekspozycja słoneczna nie jest spełniona, u dorosłych z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600–4000 j.m/dobę, w zależności od stopnia otyłości;
- >65 rok życia – 2000-4000 j.m/dobę – jeżeli odpowiednia ekspozycja słoneczna nie jest spełniona, u seniorów z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 4000-8000 j.m/dobę, w zależności od stopnia otyłości
- kobiety w okresie prokreacji i planujące ciążę – 800-2000 j.m/dobę
- kobiety w ciąży – 2000 j.m/dobę.
U dzieci zdrowych przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami przez co najmniej 15 minut w godzinach od 10.00 do 15.00 bez kremów z filtrem w okresie od maja do września suplementacja nie jest konieczna, choć wciąż zalecana i bezpieczna.
Przedawkowanie witaminy D – czy jest możliwe?
Przedawkowanie witaminy D3 jest możliwe i może być powodem wielu niebezpiecznych powikłań. Trzeba zaznaczyć, że do nadmiaru nie dochodzi przez zbyt długie przebywanie na słońcu, tylko stosowanie za dużych dawek suplementów.