Cukrzyca – objawy, przyczyny, typy cukrzycy. Jak leczyć cukrzycę?

Cukrzyca jest jedną z chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Chociaż dostępne są różne rodzaje leków i terapii, pozostaje ona czwartą przyczyną śmiertelności na całym świecie. Szacuje się, że choruje na nią ponad 537 mln ludzi, co oznacza, że 1 na 10 osób ma cukrzycę.

Co to jest cukrzyca?

Cukrzyca obejmuje heterogenną grupę chorób, które charakteryzują się hiperglikemią, czyli podwyższonym poziomem cukru we krwi. Stan ten powstaje na skutek zaburzeń wydzielania i/lub działania insuliny. Możemy wyróżnić kilka typów cukrzycy.

Rodzaje cukrzycy

• cukrzyca typu 1:
  - autoimmunologiczna
  - idiopatyczna
  - LADA
• cukrzyca typu 2
• inne typy cukrzycy:
  - MODY
  - genetyczne defekty działania insuliny
  - choroby trzustki
  - endokrynopatie
  - polekowa
• cukrzyca ciążowa.

Cukrzyca typu 1 (dawniej cukrzyca insulinozależna)

Cukrzyca typu 1, niezależnie od wieku, w jakim się ujawnia, jest schorzeniem autoimmunologicznym. Ta choroba insulinozależna jest spowodowana rzeczywistym brakiem insuliny na skutek procesu immunologicznego, w którym dochodzi do aktywacji swoistych przeciwciał skierowanych przeciwko różnym strukturom. Na początku obserwuje się naciek komórkami zapalnymi wysp trzustkowych, a następnie dochodzi do stopniowego niszczenia komórek B trzustki. Kiedy około 80-90% komórek B ulegnie destrukcji, pojawią się następujące objawy: nadmierne pragnienie picia, wielomocz oraz chudnięcie.

W cukrzycy typu 1 występują przeciwciała:
-przeciwwyspowe ICA

-anty-GAD
-przeciwciała przeciwko insulinie IAA
-anty-IA-2
-anty-ZnT8.

Cukrzyca typu 2 (dawniej cukrzyca insulinoniezależna)

• Jest to najczęstsza postać cukrzycy, podczas której dochodzi do osłabienia działania insuliny na tkanki docelowe, czyli tzw. insulinooporności.
  
• Dzieje się tak przez brak równowagi energetycznej, który prowadzi do wzrostu stężenia kwasów tłuszczowych we krwi. Komórki przeładowane związkami energetycznymi nie są w stanie wchłonąć glukozy jako substratu.
  
• Stan ten wymaga produkcji nadmiernej ilości insuliny, co w dalszym przebiegu choroby przekracza zdolności wydzielnicze trzustki.
  
• Jest to mechanizm adaptacyjny, dzięki któremu przez długi czas udaje się utrzymać prawidłowy poziom glukozy.
  
• Ponad 90% pacjentów z cukrzycą typu 2 to osoby otyłe.
  

Pierwsze objawy cukrzycy

Pierwsze objawy cukrzycy typu I mogą wystąpić bardzo gwałtownie (w postaci śpiączki cukrzycowej i kwasicy ketonowej) lub rozwijać się przez kilka tygodni. W tym typie często stwierdza się zapach acetonu z ust, chudnięcie mimo zwiększonej podaży pokarmu oraz zajady w kącikach ust. Z kolei w cukrzycy typu 2 objawy są mało specyficzne i mogą rozwijać się latami. Najczęściej pierwszymi zauważalnymi symptomami są uszkodzenia małych naczyń tętniczych, czyli powikłania cukrzycowe.

Jakie są objawy cukrzycy?

Cukrzyca może manifestować się wieloma objawami, ale najczęściej są to:

• przewlekłe zmęczenie
  
• senność
  
• częstomocz
  
• nocne skurcze łydek
  
• częste napady głodu
  
• brak apetytu
  
• nadmierne pragnienie
  
• trudności z koncentracją
  
• wielomocz
  
• apatia
  
• zimne palce, mimo wysokie temperatury
  
• uczucie suchości w jamie ustnej
  
• drażliwość
  
• infekcje intymne
  
• odwodnienie
  
• zmiany skórne
  
• suchość skóry i błon śluzowych.

Objawy cukrzycy u dzieci

Cukrzyca u dzieci objawia się bardzo podobnie jak u dorosłych. Nie można bagatelizować żadnego z symptomów występujących u dziecka i należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Cukrzyca a ciąża

Cukrzyca ciążowa wiąże się z istotnie podwyższonym ryzykiem wystąpienia powikłań u matki oraz u płodu. Hiperglikemia jest uznawana za jeden z najsilniejszych czynników zaburzających embriogenezę. U kobiet z cukrzycą przedciążową częściej występują wady wrodzone, poronienia, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu, zaburzenia dalszego rozwoju i wzrostu płodu.

Jakie badanie na cukrzycę?

Podstawowym badaniem stosowanym w diagnostyce cukrzycy jest pomiar glikemii na czczo, którego wynik nie powinien przekraczać 99 mg/dl. Każda hiperglikemia u pacjenta wymaga dalszej diagnostyki. Badaniami, które pozwolą rozpoznać cukrzycę są:

• Test obciążenia 75 g glukozy – robimy u pacjenta, u którego glukoza na czczo z krwi żylnej wynosi 100 – 125 mg/dl. Jeżeli wynik wynosi ≥ 200 mg/dl - cukrzyca.
  
• 2 niezależne pomiary z krwi żylnej na czczo powyżej ≥ 126 mg/dl – cukrzyca
  
• Glikemia przygodna z krwi żylnej ≥ 200 mg/dl oraz typowe objawy kliniczne – cukrzyca
  
• Gdy HbA1C ≥ 6,5% - oznaczone w laboratorium metodą certyfikowaną (od b.r.)
  

Warto wspomnieć, że cukrzycy nie diagnozujemy u chorego w trakcie innej poważnej choroby np. infekcyjnej, udaru, zawału, urazu.

Co jeść przy cukrzycy?

Warto zaznaczyć, że nie ma jednej uniwersalnej diety dla wszystkich pacjentów, którzy chorują na cukrzycę. Głównym celem terapii dietetycznej jest utrzymywanie prawidłowego lub bliskiego normy stężenia glukozy w surowicy krwi.

• Chorym na cukrzycę zaleca się spożywanie węglowodanów złożonych, których źródłem mogą być m.in. produkty zbożowe i pełnoziarniste (w tym makarony), a także kasza, brązowy ryż oraz warzywa.
  
• Z kolei całkowicie powinny być wyeliminowane z diety słodycze, białe pieczywo, produkty o wysokie zawartości tłuszczów nasyconych, czerwone mięso, olej palmowy i kokosowy.
  
• Takie produkty można zastąpić rybami, chudymi gatunkami mięsa, nasionami roślin strączkowych, olejem rzepakowym lub oliwą z oliwek.