Rak piersi – objawy, przyczyny, leczenie

Każdego roku u ponad 1,7 mln kobiet na całym świecie diagnozuje się raka piersi. Chociaż ogólna śmiertelność wśród chorych na raka piersi spadła, nadal jest to druga najczęstsza przyczyna zgonów z powodu nowotworu u kobiet.

Rak piersi – przyczyny

Patofizjologia raka piersi jest wielowymiarowa i wciąż słabo poznana. Znane są jednak pewne czynniki ryzyka. Najczęściej do rozwoju raka piersi przyczyniają się zaawansowany wiek i płeć żeńska. Z kolei mutacje genetyczne, szczególnie BRCA 1 i 2, stanowią jedynie około 10% przypadków raka piersi. Inne znane czynniki ryzyka obejmują:

• raka przewodowego in situ w wywiadzie
  
• wysoki wskaźnik masy ciała (BMI)
  
• pierwszy poród w wieku powyżej 30 lat lub nierodzenie
  
• wczesna pierwsza miesiączka (przed 13. rokiem życia)
  
• występowanie raka piersi lub jajnika w rodzinie
  
• późna menopauza i stosowanie hormonalnej terapii pomenopauzalnej.

Wśród kobiet stosujących terapię hormonalną po menopauzie najbardziej zagrożone są kobiety rasy białej z prawidłowym BMI i gęstymi piersiami. Zwiększone ryzyko dotyczy także kobiet, u których w przeszłości wykonywano napromienianie klatki piersiowej.

Rak piersi – rodzaje

Istnieje wiele rodzajów raka piersi, które różnią się nie tylko morfologia, lokalizacją czy cechami cytologicznymi, ale także sposobem leczenia oraz rokowaniem choroby. Możemy wyróżnić m.in:

• Inwazyjny rak przewodowy (IDC) jest najczęstszym typem raka piersi. Inną nazwą tego typu nowotworu jest naciekający rak przewodowy. Około 70% kobiet z IDC będzie miało pozytywny wynik pod względem receptorów hormonalnych, a HER-2-ujemny.
  
• Rak przewodowy in situ (DCIS) to heterogenna kategoria nieinwazyjnych, nienaciekających nowotworów złośliwych, które są zlokalizowane wewnątrz przewodów sutkowych. DCIS dzieli się na dalsze podklasy w zależności od jego morfologii, lokalizacji i cech cytologicznych.
  
• Rak zrazikowy in situ (LCIS) występuje rzadziej niż DCIS, ale zwykle atakuje obustronnie. Zarówno DCIS, jak i LCIS są zwykle dodatnie pod względem receptorów hormonalnych i HER-2 ujemne.
  
• Naciekający rak zrazikowy (ILC) występuje częściej u kobiet po menopauzie i wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia obustronnego raka. Prawie zawsze mają pozytywny wynik na receptory estrogenowe i progesteronowe.
  
• Rak rdzeniasty piersi występuje częściej u młodszych kobiet, które są nosicielkami mutacji BRCA.
  
• Zapalny rak piersi występuje rzadziej, ale jest bardziej agresywny i wiąże się z gorszym rokowaniem niż inne nowotwory piersi.
  
• Choroba Pageta sutka to gruczolakorak atakujący brodawkę sutkową i otoczkę.
  
• Rak cewkowy, brodawkowaty i śluzowy piersi oraz guzy Phylloides są nowotworami mniej powszechnymi.

Pierwsze objawy raka piersi

W początkowym stadium nowotwór piersi przebiega najczęściej bezobjawowo. W miarę rozrostu guza piersi dochodzą symptomy takie jak: asymetria piersi, wciągnięcie skóry lub brodawki sutkowej, zaczerwienienie skóry, jednostronny wyciek z brodawki.

Rak piersi – objawy

• U około 65% kobiet chorych na nowotwór piersi stwierdza się wyczuwalny guz piersi. Jest on zwykle dość twardy, dobrze ograniczony, a jego brzegi są zwykle nierówne. Pacjentki rzadko zgłaszają jakiekolwiek dolegliwości związane z guzkiem.
  
• Można wymienić także widoczne objawy raka piersi, które obejmują: wgłębienie, skórkę pomarańczową, rumień, obrzęk, pęcherze, zadrapania, krwawiącą brodawkę sutkowa, wypływającą wydzielinę oraz cofnięcie brodawki.
  
• Zmiany skórne, takie jak skórka pomarańczy i pęcherze są silnie powiązane z zapalnym rakiem piersi i chorobą Pageta piersi. Z kolei krwawa wydzielina z brodawek sutkowych jest powiązana z nowotworem brodawkowatym piersi. W zaawansowanej chorobie można także zaobserwować owrzodzenia.
  
• Należy pamiętać, aby wykluczyć nowotwór złośliwy u kobiet leczonych z powodu zapalenia sutka lub ropnia piersi, który nie ulega poprawie klinicznej.

Czy rak piersi boli?

Bolesność jest bardzo rzadko zgłaszanych objawem przez chore pacjentki. W szczególności wczesne etapy nowotworu nie manifestują się żadnymi dolegliwościami bólowych. Ból może być symptomem zaawansowanego raka piersi, kiedy obecne są np. przerzuty raka do kości.

Rak piersi – przerzuty

Rak piersi złośliwy jest nowotworem, który może dawać przerzuty do wątroby, kości, płuc, węzłów chłonnych, a nawet mózgu. Proces ten może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, a wraz z nim zmniejsza się szansa na wyleczenie nowotworu.

Rak piersi – rokowania

• Rak piersi złośliwy jest wyleczalnym nowotworem, o ile zostanie wykryty we wcześniejszych stadiach choroby.
  
• Szacuje się, że wskaźnik przeżycia 5-letniego u pacjentek w najwcześniejszym stadium choroby wynosi 98-100%.
  
• W stadium II, czyli takim w którym mogą już występować przerzuty do węzłów chłonnych wskaźnik jest wciąż wysoki i wynosi ok. 90%
  
• Natomiast w stadium III (choroba z dużym guzem lub masywnym zajęciem węzłów) na przeżycie 5 lat może liczyć 66-98% pacjentek. W tym przypadku rokowanie zależy w dużej mierze od typu raka.
  
• Stadium IV, z przerzutami odległymi – choć uznawane za chorobę nieuleczalną, przeżywa 22-25% pacjentek.

Rak piersi – leczenie

Leczenie raka piersi zależy przede wszystkim od typu nowotworu, wielkości zmiany, stopnia zaawansowania, wrażliwości na hormony i markery histologiczne, obecności lub braku choroby przerzutowej, występowania nowotworu po przeciwnej stronie, ogólnej kondycji zdrowotnej, wieku pacjentki oraz jej preferencji. W większości przypadków leczenie nowotworu piersi polega na terapii skojarzonej obejmującej niektóre z możliwych opcji:

• zabieg chirurgiczny
  
• biopsja węzła wartownika
  
• chemioterapia
  
• stosowanie selektywnych modulatorów receptora estrogenowego (SERM)
  
• immunoterapia
  
• radioterapia.

Na ten moment najbardziej skuteczną metodą leczenia raka piersi jest operacja chirurgiczna uzupełniona leczeniem systemowym (chemioterapia, immunoterapia, hormonoterapia). Opcje chirurgiczne obejmują wycięcie guza, mastektomię i obustronną mastektomię. Chirurgia oszczędzająca pierś (lumpektomia) jest preferowaną interwencją u większości pacjentek z jednostronną chorobą, ale wiele kobiet nadal decyduje się na mastektomię. Z kolei do środków chemioterapeutycznych, które są wykorzystywane w terapii nowotworu piersi zalicza się doksorubicynę, cyklofosfamid i paklitaksel.

Profilaktyka raka piersi

• Istnieje wiele dowodów wskazujących na wpływ stylu życia i czynników środowiskowych na rozwój raka piersi. Eliminacja diety wysokotłuszczowej, spożywania alkoholu, palenia papierosów oraz zwiększenie ruchu mogą przyczynić się do zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności na nowotwory piersi. Z kolei profilaktyka wtórna, obejmująca badania diagnostyczne (m.in. mammografię, ultrasonografię, rezonans magnetyczny, samobadanie piersi, a także nowoczesne i bardziej precyzyjne metody obrazowania) pozwala na wczesne wykrycie nowotworów lub zmian predysponujących do nowotworów.
  
• Samobadanie piersi stanowi podstawę profilaktyki przeciwko rakowi piersi. Każda kobieta powinna wykonywać takie badanie regularnie raz w miesiącu, w tym samym dniu cyklu, najlepiej kilka dni po zakończeniu miesiączki. Jeżeli podczas takiej diagnostyki zauważalne są niepokojące objawy, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
  
• Bardzo często pierwsze etapy rozwoju raka piersi przebiegają bezobjawowo. Tym ważniejsze jest zatem pilnowanie kalendarza badań profilaktycznych. Jeśli jesteś kobietą w wieku 50-69 lat, pamiętaj o regularnej mammografii, wykonywanej w Polsce bezpłatnie i bez skierowania. To metoda, która daje wymierne rezultaty w wykrywaniu wczesnych stadiów choroby i znacząco wpływa na zmniejszenie liczby zgonów. Badania kliniczne wykazały, że w grupie kobiet w wieku 50–69 lat, które wykonywały badania mammograficzne co rok lub co 2 lata, umieralność zmniejszyła się o 25-30%!