Mięśniaki macicy – objawy, przyczyny, leczenie

Mięśniaki macicy są najczęstszymi łagodnymi nowotworami narządów rozrodczych u kobiet. Wiele z nich wykrywa się przypadkowo podczas badania klinicznego lub obrazowania, ponieważ na co dzień nie dają żadnych objawów. Szacuje się, że te niezłośliwe guzy rozpoznawane są w ciągu życia aż u 70% białych kobiet i ponad 80% kobiet pochodzenia afrykańskiego.

Co to są mięśniaki macicy?

Mięśniaki to łagodne nowotwory wywodzące się z tkanki mięśni gładkich macicy, których wzrost zależy od estrogenów i progesteronu. Łagodne guzy występują rzadko przed okresem dojrzewania, zdecydowanie częściej powstają w okresie rozrodczym i zmniejszają się po menopauzie.

Mięśniaki macicy – przyczyny

Głównymi czynnikami wpływającymi na wzrost ryzyka mięśniaków są wiek (aż do menopauzy) oraz pochodzenie. U kobiet pochodzenia afrykańskiego to schorzenie występuje częściej w ciągu całego życia i daje poważniejsze objawy, które mogą obniżać jakość życia. Na rozwój mięśniaków wpływają także wczesna pierwsza miesiączka (poniżej 10 r.ż), wywiad rodzinny, otyłość, nierodzenie, nadciśnienie tętnicze, nieodpowiednia dieta czy niedobór witaminy D.

Mięśniaki macicy – objawy

Chociaż u większości kobiet mięśniaki są bezobjawowe, u około 30% pacjentek występują symptomy, które mogą obejmować:

• nieprawidłowe krwawienie z macicy
  
• niedokrwistość
  
• ból i ucisk w miednicy
  
• dysfunkcję jelit
  
• ból pleców (głównie odcinka krzyżowego)
  
• częste oddawanie moczu
  
• zaparcia
  
• zatrzymanie moczu
  
• niepłodność
  
• ból podczas stosunku seksualnego
  

Mięśniak macicy – wielkość

Mięśniaki są zwykle kulistymi guzami o zbitej konsystencji. Ich wielkość może być różna – od ziarnka grochu do nawet nawet kilkunastocentymetrowej zmiany, która może osiągnąć wymiary większe niż sama macica. Najczęściej jednak mięśniaki macicy nie osiągają wielkich rozmiarów.

Mięśniak macicy a ciąża

• Obecność mięśniaków – w szczególności mięśniaków zniekształcających jamę macicy i większych mięśniaków śródściennych – wiąże się z niepłodnością.
  
• Według aktualnych dowodów obecność mięśniaków macicy może zwiększać ryzyko wystąpienia niektórych niekorzystnych skutków ciąży.
  
• Mięśniaki wiążą się ze zwiększonym ryzykiem poronienia, nieprawidłowego położenia płodu, łożyska przodującego, porodu przedwczesnego, cięcia cesarskiego i krwotoku okołoporodowego.
  
• Łagodne guzy są także powodem zwiększonej liczby cięć cesarskich i przedwczesnych porodów.

Wykrywanie mięśniaków macicy

Ocena mięśniaków opiera się głównie na objawach występujących u pacjentki: nieprawidłowych krwawieniach miesiączkowych, objawach objętościowych, bólu miednicy lub symptomach sugerujących niedokrwistość. Łagodne, bezobjawowe guzy są często wykrywane u kobiet podczas rutynowego badania miednicy mniejszej lub przypadkowo podczas badań obrazowych.

Preferowaną metodą wstępnego obrazowania mięśniaków jest ultrasonografia przezpochwowa, która ma około 90–99% czułości w wykrywaniu tych niezłośliwych guzów. Wadą USG jest to, że może pominąć mięśniaki podsurowicowe lub małe mięśniaki. Sonohisterografii lub histeroskopia są czulszymi metodami w wykrywaniu mięśniaków podśluzówkowych.

Mięśniak macicy – leczenie

Leczenie mięśniaków macicy powinno być dostosowane do wielkości i lokalizacji mięśniaków, wieku pacjentki, objawów, chęci utrzymania płodności, dostępności do leczenia i doświadczenia lekarza. Obecne możliwości leczenia objawowego mięśniaków obejmują leczenie wyczekujące, leczenie farmakologiczne i chirurgiczne oraz procedury z zakresu radiologii interwencyjnej.

Mięśniak macicy – operacja. Czy jest niezbędna?

• W przypadku mięśniaków macicy nie zawsze konieczna jest operacja.
  
• U pacjentek bezobjawowych wystarczy jedynie postępowanie wyczekujące, ponieważ w okresie menopauzy większość mięśniaków ulega zmniejszeniu.
  
• Naturalnym przebiegiem mięśniaków jest wzrost i regresja, dlatego powiększające się mięśniaki nie są wskazaniem do ich usunięcia.
  
• U kobiety, które zmagają się z objawami możliwe jest leczenie farmakologiczne.
  
• Guzy wymagają leczenia chirurgicznego, kiedy przyczyniają się do pogorszenia jakości i komfortu życia. Ma to miejsce w przypadku występowania nasilonych dolegliwości bólowych.
  
• Do zabiegu kwalifikują się również te mięśniaki, które są przyczyną problemów z płodnością. Jeżeli kobieta zmaga się z trudnościami z zajściem w ciążę, a rozpoznano u niej guzy – wskazane jest ich usunięcie.
  
• Operacja mięśniaków jest potrzebna także w sytuacji, gdy zmiany rosną szybko. W ich przypadkach istnieje ryzyko, że nie jest to nowotwór łagodny. Jest ono niskie, jednak ze względów bezpieczeństwa zalecane jest leczenie chirurgiczne.
  
• Leczenie chirurgiczne obejmuje: histerektomię, miomektomię, embolizację tętnicy macicznej i chirurgię skupioną pod kontrolą rezonansu magnetycznego.

Tabletki na mięśniaki macicy

Terapia medyczna mająca na celu zmniejszenie obfitego krwawienia miesiączkowego obejmuje hormonalne środki antykoncepcyjne, kwas traneksamowy i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Z kolei agoniści hormonu uwalniającego gonadotropiny lub selektywne modulatory receptora progesteronu są opcją dla pacjentek, które wymagają złagodzenia objawów przed operacją lub u których zbliża się menopauza.

Kawa a mięśniak macicy

Podczas wystąpienia mięśniaków macicy zaleca się, aby zaprzestać picia kawy. Jest to tłumaczone tym, że napój podnosi poziom estrogenów w organizmie, co przyczynia się do rozwoju niezłośliwego guza.

Mięśniaki macicy a wysiłek fizyczny

Mięśniak na macicy nie wyklucza uprawiania sportu. Obecnie zaleca się kobietom z mięśniakami regularną aktywność fizyczną. W przypadku wystąpienia objawów, które utrudniają uprawianie sportów np: uczucie dyskomfortu lub bólu brzucha, bóle pleców, silne parcie na pęcherz, hemoroidy konieczna będzie konsultacja z lekarzem w celu podjęcia odpowiedniego leczenia.