Endometrioza – objawy, przyczyny, leczenie

Endometrioza jest najczęściej spotykanym łagodnym rozrostem ginekologicznym. Szacuje się, że aż 10–15% kobiet w wieku rozrodczym cierpi na endometriozę miednicy mniejszej. Jako jedna z najczęstszych łagodnych chorób ginekologicznych, jest ona chorobą wyniszczającą, mającą szkodliwy wpływ na funkcjonowanie społeczne, zawodowe i psychiczne. Co warto wiedzieć o endometriozie?

Co to jest endometrioza?

Endometrioza definiowana jest jako obecność funkcjonalnych gruczołów endometrialnych i podścieliska poza jamą macicy. Najczęstszymi lokalizacjami ektopowych implantów endometrium są jajniki, dół jajnika, więzadła maciczno-krzyżowe i tylna część macicy.

Endometrioza – przyczyny

Mimo że endometrioza jest znana od ponad dwustu lat, jej etiologia pozostaje dalej zagadką. Na przestrzeni lat rozwinęło się wiele teorii na temat przyczyny powstania owej choroby.

1. Teoria menstruacji wstecznej, pierwotnie zaproponowana przez Sampsona w latach dwudziestych XX wieku, jest zarówno intuicyjnie atrakcyjna, jak i poparta licznymi dowodami naukowymi. Zgodnie z tą koncepcją w trakcie miesiączki krew przemieszcza się jajowodami do jamy otrzewnej, gdzie następnie komórki endometrialne namnażają się, tworząc przewlekły stan zapalny.
2. Istnieje także koncepcja łagodnych przerzutów, która głosi, że ektopowe implanty endometrium są wynikiem limfatycznego lub hematogennego rozsiewu komórek endometrium.
3. Kolejna teza sugeruje, że pozamaciczne komórki macierzyste pochodzące ze szpiku kostnego mogą różnicować się w tkankę endometriotyczną.

Endometrioza – objawy

Najbardziej uciążliwym objawem endometriozy jest silny ból o różnym umiejscowieniu podczas miesiączki lub zespołu napięcia miesiączkowego. Zdarza się jednak, że występuje także podczas stosunku czy podczas wypróżniania się. Nie ma konkretnego charakteru, może być pulsujący, szarpiący, kłujący lub nawet tępy. Kobiety zwykle skarżą się na ból pleców, podbrzusza, ramion lub miednicy. Do typowych objawów choroby można zaliczyć także nieregularne, długo trwające menstruacje oraz problemy z zajściem w ciążę.

Nietypowe objawy endometriozy

Endometrioza posiada także wiele niecharakterystycznych objawów, które mylnie mogą sugerować inną diagnozę. Warto zwrócić uwagę na:

• nietrzymanie moczu
  
• trudności w oddawaniu stolca
  
• ból podczas oddawania moczu
  
• wahania nastroju
  
• chroniczne zmęczenie
  
• ból nóg
  
• duszność
  
• plamienia podczas owulacji.

Endometrioza – objawy jelitowe

Zdarza się, że endometrioza jest fałszywie diagnozowana jako zespół jelita drażliwego, ponieważ objawy obu chorób mogą być do siebie podobne. Wynika to z faktu, że komórki endometrium mogą pojawić się także w jelitach. Kobiety zmagają się wtedy z uporczywymi problemami takimi jak:

• bóle brzucha
  
• zaparcia
  
• biegunki
  
• wzdęcia
  
• krew w stolcu
  
• obrzęk brzucha
  
• ból podczas oddawania stolca.

Czy endometrioza jest groźna?

Endometrioza nie powoduje bezpośredniego stanu zagrożenia życia, jednak jest chorobą wyniszczającą, mającą szkodliwy wpływ na funkcjonowanie społeczne, zawodowe i psychiczne. Wiele kobiet żyjących z endometriozą jest wykluczonych z życia codziennego.

Czy endometrioza jest uleczalna?

Aktualnie nie istnieje żadna metoda, która umożliwia całkowite wyleczenie endometriozy.

Czym grozi nieleczona endometrioza?

Niebezpieczeństwo związane z nieleczoną endometriozą zależy od lokalizacji ognisk zapalnych. Choroba może prowadzić do trwałego uszkodzenia narządów wewnętrznych. Najbardziej niebezpieczne powikłania to przede wszystkim niedrożność jelita, wodonercze, odma opłucnowa, dysfunkcja moczowodu oraz pęcherza moczowego.

Endometrioza – leczenie

Leczenie endometriozy polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów choroby. Możemy wyróżnić dwie główne metody: farmakoterapia oraz operacja chirurgiczna. W celu uzyskania skutecznych efektów często łączy się ze sobą obie terapie.

• Farmakoterapia polega na stosowaniu leków z grupy gestagenów – ich zadaniem jest zahamowanie wzrostu endometrium. Niezbędne będzie także leczenie hormonalne, która zmniejszy uporczywe objawy oraz pozwoli przywrócić płodność.
  
• Celem operacji chirurgicznej jest likwidacja ognisk endometrium za pomocą metody laparoskopowej. W cięższych przypadkach wskazane będzie także usunięcie macicy oraz jajników.

Endometrioza – dieta

W przypadku endometriozy dieta powinna być oparta na przeciwutleniaczach znajdujących się m.in. w warzywach i owocach w celu chronienia komórek przed ich uszkodzeniem.

1. Wprowadź do swojego życia dietę lekkostrawną.
   
2. Jedz regularne, mniejsze posiłki 4-5 razy dziennie.
   
3. Ogranicz picie alkoholu i kawy.
   
4. Wyeliminuj z diety potrawy z dużą zawartością nasyconych tłuszczy.
   
5. Smażenie zastąp pieczeniem w folii, gotowaniem na parze oraz na wodzie.
   
6. Wprowadź produkty zawierające cysteinę i glutation (m.in. soczewica, rośliny strączkowe, kukurydza, drób, ryby).
   
7. Spożywaj chude mięso oraz niskotłuszczowe produkty mleczne.
   
8. Nie zapomnij o produktach zawierających likopen i beta karoten (marchew, pomidory, papryka).
   
9. Unikaj fast-foodów.
   
10. Ogranicz olej palmowy oraz kokosowy.
    
11. Codziennie sięgaj po co najmniej 400 g warzyw i owoców.
    
12. Wybieraj produkty będące źródłami kwasów omega (ryby morskie, olej lniany, oliwa z oliwek, orzechy włoskie, nasiona lnu, olej sojowy).
    
13. Zastąp białe pieczywo pełnoziarnistym.
    
14. Wprowadź do swojej diety produkty z dużą ilością błonnika (ryż brązowy, otręby pszenne, płatki, kasza jęczmienna i gryczana).
    
15. W razie trudności udaj się do dietetyka.

Endometrioza a ciąża

Charakterystycznym objawem endometriozy jest bezpłodność lub obniżenie płodności. Niestety wciąż nie został poznany dokładny mechanizm oddziaływania choroby na możliwość zajścia w ciążę. Istnieje jedynie wiele przypuszczeń na ten temat. Schorzenie wpływa na gamety, zarodki, jajowody, transport zarodków oraz ektopowe endometrium. Wszystkie wymienione nieprawidłowości prawdopodobnie wpływają na płodność. Obecne opcje leczenia niepłodności związanej z endometriozą obejmują operację, superowulację z inseminacją domaciczną i zapłodnienie in vitro. Warto zaznaczyć, że zajście w ciążę przy endometriozie jest możliwe, aczkolwiek konieczne będzie szybkie zdiagnozowanie i leczenie choroby.